Pogórzanie to duża grupa etnograficzna, której wsie rozciągały się szerokim pasmem równoległym do Beskidu Niskiego, od doliny rzeki Białej Dunajcowej na zachodzie, po środkowy San na wschodzie. Od strony północnej region ten sięgał wschodniej części Pogórza Rożnowskiego oraz środkowych obszarów Pogórza Ciężkowickiego, Strzyżowskiego oraz Dynowskiego, zaś od strony południowej podnóży północnych stoków Beskidu Niskiego.

Nazwa „Pogórzanie” nigdy nie funkcjonowała jako etnonim (nazwa własna społeczności regionu), ale została utworzona sztucznie (z nazwy geograficznej „Pogórze”) w latach 30. XX w.  przez Adama Wójcika, nauczyciela i regionalistę z Bieśnika k. Gorlic.

Na zachodzie Pogórzanie graniczyli z Lachami Sądeckimi, na północy z Krakowiakami wschodnimi i Rzeszowiakami, na południu z rusińskimi góralami karpackimi – Łemkami, na południowym wschodzie z Dolinianami, mieszaną etnicznie ludnością  polsko-ukraińską.

Ze względu na różnice kulturowe region Pogórza badacze podzielili na zachodni i wschodni, z granicą biegnąca wzdłuż Wisłoka, historyczną granicą między Polską a Rusią Kijowską.

Wczesny etap zasiedlania terenu Pogórza miał miejsce między XI a początkiem XIV wieku i dotyczył głównie jego zachodniej części. Kolonistami w większości była ludność etnicznie polska z terenów nadwiślańskich i Wyżyny Kielecko-Sandomierskiej, w niewielkim stopniu także osadnicy niemieccy. Kolejna ważna fala osadnictwa to planowana kolonizacja na tzw. prawie niemieckim, ze sporym udziałem etnicznych Niemców, mająca miejsce za panowania Kazimierza Wielkiego, organizowana przez możne rody szlacheckie.

Znaczący wpływ na kształtowanie kultury Pogórzan miało zasiedlanie od XV wieku terenów Beskidu Niskiego prawosławną ludnością wołosko-ruską. Kolonizacja ta, na tzw. prawie wołowskim dała początek góralskiej grupie rusińskiej Łemków.

Charakterystyczną cechą kultury ludowej Pogórzan był jej przejściowy charakter, pomiędzy kulturą ludności nizinnej Małopolski a kulturą ludności góralskiej, przejawiający się w wielu dziedzinach życia. Za przykład może posłużyć strój Pogórzan, który łączył cechy ubioru górali karpackich (sukienne spodnie, kierpce) z typowymi cechami ubiorów nizinnych (biała męska płótnianka, czapka magierka). Wielowiekowe kontakty z południowymi sąsiadami (Słowakami i Węgrami) wywarły również duży wpływ na kształtowanie się kultury materialnej i duchowej regionu.

Wielki wpływ na zanik niektórych elementów tradycyjnej kultury Pogórzan (np. stroju wiejskiego) miał rozwój przemysłu naftowego, zapoczątkowany w połowie XIX w. na Podkarpaciu a szczególnie intensywny w okolicach Gorlic.

Wykorzystana literatura;

Roman Reinfuss, Przedmowa [w:] Nad rzeką Ropą, Zarys kultury ludowej powiatu gorlickiego, Kraków 1965

Maria Brylak-Załuska, Pogórzanie – zarys tradycyjnej kultury materialnej [w:] Tańce i pieśni Pogórzan, praca zbiorowa pod redakcja Henryka Kusia, Bobowa 201

Pogórzanie to duża grupa etnograficzna, której wsie rozciągały się szerokim pasmem równoległym do Beskidu Niskiego, od doliny rzeki Białej Dunajcowej na zachodzie, po środkowy San na wschodzie. Od strony północnej region ten sięgał wschodniej części Pogórza Rożnowskiego oraz środkowych obszarów Pogórza Ciężkowickiego, Strzyżowskiego oraz Dynowskiego, zaś od strony południowej podnóży północnych stoków Beskidu Niskiego.

Nazwa „Pogórzanie” nigdy nie funkcjonowała jako etnonim (nazwa własna społeczności regionu), ale została utworzona sztucznie (z nazwy geograficznej „Pogórze”) w latach 30. XX w.  przez Adama Wójcika, nauczyciela i regionalistę z Bieśnika k. Gorlic.

Na zachodzie Pogórzanie graniczyli z Lachami Sądeckimi, na północy z Krakowiakami wschodnimi i Rzeszowiakami, na południu z rusińskimi góralami karpackimi – Łemkami, na południowym wschodzie z Dolinianami, mieszaną etnicznie ludnością  polsko-ukraińską.

Ze względu na różnice kulturowe region Pogórza badacze podzielili na zachodni i wschodni, z granicą biegnąca wzdłuż Wisłoka, historyczną granicą między Polską a Rusią Kijowską.

Wczesny etap zasiedlania terenu Pogórza miał miejsce między XI a początkiem XIV wieku i dotyczył głównie jego zachodniej części. Kolonistami w większości była ludność etnicznie polska z terenów nadwiślańskich i Wyżyny Kielecko-Sandomierskiej, w niewielkim stopniu także osadnicy niemieccy. Kolejna ważna fala osadnictwa to planowana kolonizacja na tzw. prawie niemieckim, ze sporym udziałem etnicznych Niemców, mająca miejsce za panowania Kazimierza Wielkiego, organizowana przez możne rody szlacheckie.

Znaczący wpływ na kształtowanie kultury Pogórzan miało zasiedlanie od XV wieku terenów Beskidu Niskiego prawosławną ludnością wołosko-ruską. Kolonizacja ta, na tzw. prawie wołowskim dała początek góralskiej grupie rusińskiej Łemków.

Charakterystyczną cechą kultury ludowej Pogórzan był jej przejściowy charakter, pomiędzy kulturą ludności nizinnej Małopolski a kulturą ludności góralskiej, przejawiający się w wielu dziedzinach życia. Za przykład może posłużyć strój Pogórzan, który łączył cechy ubioru górali karpackich (sukienne spodnie, kierpce) z typowymi cechami ubiorów nizinnych (biała męska płótnianka, czapka magierka). Wielowiekowe kontakty z południowymi sąsiadami (Słowakami i Węgrami) wywarły również duży wpływ na kształtowanie się kultury materialnej i duchowej regionu.

Wielki wpływ na zanik niektórych elementów tradycyjnej kultury Pogórzan (np. stroju wiejskiego) miał rozwój przemysłu naftowego, zapoczątkowany w połowie XIX w. na Podkarpaciu a szczególnie intensywny w okolicach Gorlic.

Wykorzystana literatura;
Roman Reinfuss, Przedmowa [w:] Nad rzeką Ropą, Zarys kultury ludowej powiatu gorlickiego, Kraków 1965
Maria Brylak-Załuska, Pogórzanie – zarys tradycyjnej kultury materialnej [w:] Tańce i pieśni Pogórzan, praca zbiorowa pod redakcja Henryka Kusia, Bobowa 2014